Boğaziçi Üniversitesi Türkiye Genom Araştırması

Basın Bildirisi

 

“Boğaziçi Üniversitesi Türkiye Genom Araştırması” ilk aşamasının sonuçları açıklanıyor…
 
Türkiye coğrafyasında genetik çeşitliliğin yapısı, derecesi ve diğer toplumlarla olan benzerlik ve farklılıkların belirlenmesine bir ilk adım olarak Boğaziçi Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü araştırmacılarının önderliğinde 2010 yılında başlatılan tüm genom dizileme ve biyoenformatik analizlerini içeren Boğaziçi Üniversitesi Türkiye Genom Araştırması’nın ilk aşaması tamamlanmıştır. Araştırma sonuçları, 20-21 Ocak tarihlerinde Boğaziçi Üniversitesi Rektörlük Konferans Salonu’nda gerçekleştirilecek olan "Boğaziçi Üniversitesi Türkiye Genom Araştırması: Genomiks Çağında Kişisel Tanı ve Tedavilere İlk Adım" başlıklı çalıştayda açıklanacaktır.
 
Uluslararası İnsan Genom Projesi’nin 2000 yılında tamamlanmasından bu yana yapılan araştırmalar, insan genomları arasındaki çeşitliliği gözler önüne sermiştir. Geçtiğimiz yıllarda James Watson ve Craig Venter gibi ünlü bilimcilerin genomları çözümlenmiş, Afrika (Nijerya), Han Çinli, Güney Afrika (Namibya), Kore ve İrlanda genomlarını temsil eden bireylerin genom dizimleri belirlenmiştir. Çin, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’ndeki bilim adamlarının ortaklaşa başlattıkarı 1000 Genom Projesi (1000 Genomes Project Consortium, 2010) kapsamında dört farklı toplumdan 185 bireyin genom dizileri belirlenerek bilim dünyasının kullanımına sunulmuştur. Bu çalışmalar insanların DNA dizileri arasında milyonlarca farklılık bulunduğunu göstermiş ve bu farklılıkların, insanlar arasındaki saç rengi, boy uzunluğu gibi biyolojik çeşitliliklerin şekillenmesinde olduğu kadar kalp hastalığından kansere bir çok önemli ve yaygın hastalıkla da doğrudan veya dolaylı olarak ilişkili olduğu bağımsız çalışmalarla örneklenmiştir.
 
Bu uluslararası veriler insanlar arasındaki genomik DNA çeşitliliğin şaşırtıcı düzeyde olduğunu göstermiştir.  Bir toplumda yaygın olan bir genetik varyasyon çok büyük bir olasılıkla diğer toplumlarda da yaygın olarak bulunacaktır. Nadiren,  bazı genetik değişikliklerin (mutasyonların) sadece belli ailelere veya belli coğrafyalara özgün olduğu gözlenmiştir. Bu tip genetik çeşitlilik son dönemde, insan hastalıklarının açıklanmasında önemli bir yer edinmiştir. Dolayısı ile, bu tip genetik çeşitliliğin tanımlanarak Türkiye’de bir veri tabanı oluşturulması elzemdir ve uluslararası çabaların önemli bir boşluğunu dolduracaktır. Çalışmanın bu aşaması Türkiye’de en az dört kuşak yaşamış olan on altı bireyin tüm genom dizilenmesini içermektedir.  Proje verileri Türkiye’de yaşayan bireylerde yaygın olan genetik hastalıklar (örn., Boğaziçi Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü’nde çalışılmakta olan Behçet hastalığı ve ALS, CMT, Parkinson gibi nörodejeneratif hastalıklar) ile ilişkili genetik değişikliklerin belirlenmesi için önemli bir kaynak oluşturacaktır. Dahası, hızla gelişen hesaplamalı biyoloji ve biyoenformatik yöntemlerin uluslararası standartlarda uygulanmasını sağlayarak, eğitim ve bilgisayar altyapısının oluşmasına önayak olmaktadır. Genom araştırmasında Türkiye’de ilk defa uygulanan yöntemler, ileride kişiye özel genom ve kişiye özel tıbbi tedavi gibi çalışmaların gelişmesi ve bu çalışmalar için zorunluluk olan genomik çeşitlilik veritabanı oluşturulması için ilk adımı atmıştır.

Proje Ekibi
Boğaziçi Üniversitesi Rektörlüğü ve Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü  tarafından desteklenen proje Cemalettin Bekpen ve Nesrin Özören liderliğinde Can Alkan (Waşington Üniversitesi, Bilkent Üniversitesi), Ömer Gökçümen (Harvard Üniversitesi), Pınar Kavak’tan (Boğaziçi Üniversitesi, TÜBİTAK BİLGEM) oluşan araştırmacılar tarafından  ve Cenk Şahinalp’in (Simon Fraser Üniversitesi) danışmanlığı doğrultusunda gerçekleştirilmiştir.